Nke ikpeazụ WHO na-akọ banyere ọrịa ụtaba zuru ụwa ọnụ kwubiri na ọtụtụ mba emejuputala atumatu njikwa ụtaba, sitere na ịdọ aka ná ntị eserese na ngwugwu ruo mpaghara enweghị anwụrụ ọkụ na mmachibido mgbasa ozi.
Òtù Ahụ Ike Ụwa na-anabata nsonaazụ
Ihe dị ka ijeri mmadụ 4,7, ma ọ bụ 63% nke ndị bi n'ụwa, bụ opekata mpe otu usoro njikwa ụtaba zuru oke. Tụnyere 2007, mgbe naanị 1 ijeri mmadụ na 15% nke ndị bi na-echekwara, ọnụ ọgụgụ ahụ amụbaala okpukpu anọ. Atụmatụ iji mejuputa atumatu ndị a azọpụtala ọtụtụ nde mmadụ n'ịnwụ anwụ. Agbanyeghị, akụkọ ahụ na-ekwu na ụlọ ọrụ ụtaba na-aga n'ihu na-egbochi mbọ gọọmentị na-eme iji mejuputa ihe ndị na-azọpụta ndụ ma chekwaa ego.
«Gọọmenti dị iche iche gburugburu ụwa agaghị egbusi oge iji tinye ndokwa niile nke WHO Framework Convention on Control Tabacco n'ime mmemme na atumatu njikwa ụtaba nke mba ha.", kwuru Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Onye isi oche WHO. "Ha ga-emerịrị ihe siri ike megide ịzụ ahịa ụtaba ezighi ezi, nke na-akawanye njọ ma na-akawanye njọ ọrịa ụtaba zuru ụwa ọnụ yana nsonaazụ ahụike na mmekọrịta akụ na ụba ya.»
Dr Tedros na-agbakwụnye: "Site n'ịrụkọ ọrụ ọnụ, mba dị iche iche nwere ike igbochi ọnwụ nke nde mmadụ kwa afọ site na ọrịa ndị na-akpata ụtaba ma chekwaa ọtụtụ ijeri dollar kwa afọ na ụgwọ nlekọta ahụike yana arụpụtaghị ihe.".
Taa, ijeri mmadụ 4,7 na-echekwa ma ọ dịkarịa ala otu ihe metụtara "omume kacha mmaE depụtara ya na WHO Framework Convention on Control Tabacco, ijeri 3,6 karịa na 2007 dịka akụkọ si kwuo. Ọ bụ ekele maka mmesiwanye omume nke gọọmentị na-emewanyewanye mgbalị ha iji mejuputa usoro ọkọlọtọ nke Nkwekọrịta Framework nke mere ka ọganihu a kwe omume.
Usoro iji kwado ngwa nke usoro mbelata ọchịchọ na Mgbakọ Framework, dịkaMPOWERazọpụtala ọtụtụ nde mmadụ n'ọnwụ akaghị aka ma chekwaa ọtụtụ narị ijeri dollar n'ime afọ 10 gara aga. E hibere MPOWER na 2008 iji kwado mmemme gọọmentị na atụmatụ njikwa 6 kwekọrọ na Mgbakọ Framework:
- (Nleba anya) nyochaa oriri ụtaba na iwu mgbochi;
- (Chebe) iji chebe ndị mmadụ pụọ na anwụrụ anwụrụ;
- (onyinye) na-enye ndị chọrọ ịkwụsị ise siga enyemaka;
- (Dọọ aka ná ntị) ịdọ aka ná ntị megide mmetụta ọjọọ nke ise siga;
- (Manye) manye mmachibido iwu na mgbasa ozi ụtaba, nkwalite na nkwado; na
- (Bulie) bulie ụtụ isi ụtaba.
«Otu n'ime ọnwụ 10 n'ụwa bụ n'ihi ise siga, mana enwere ike ịgbanwe ọnọdụ a site na njikwa njikwa MPOWER nke gosipụtara na ọ dị oke irè."Na-akọwa Michael R. Bloomberg, Onye nnọchi anya mba ụwa 
nke WHO maka ọrịa na-adịghị agbasa na onye nchoputa Bloomberg Philanthropies. Ọganihu a na-eme gburugburu ụwa, ma pụta ìhè na akụkọ a, na-egosi na ọ ga-ekwe omume mba dị iche iche ịghaghachi azụ. Bloomberg Philanthropies na-atụ anya iso Dr. Ghebreyesus na-arụkọ ọrụ yana na-aga n'ihu na mmekorita ya na WHO.
Akụkọ ọhụrụ a, nke Bloomberg Philanthropies kwadoro, lekwasịrị anya na nleba anya na iwu mgbochi iji ụtaba eme ihe. Ndị ode akwụkwọ ahụ chọpụtara na otu ụzọ n'ụzọ atọ nke mba nwere usoro nyocha ụtaba zuru oke. Ọ bụ ezie na ọnụ ọgụgụ ha abawanyela site na 2007 (ọ bụ otu ụzọ n'ụzọ anọ n'oge ahụ), gọọmentị ka kwesịrị imekwu ihe iji bute ụzọ na ịkwado akụkụ ọrụ a.
Ọbụna mba ndị nwere oke ego nwere ike nyochaa iji ụtaba na mejuputa atumatu mgbochi. Site na ịmepụta data na ndị na-eto eto na ndị okenye, mba nwere ike ịkwalite ahụike, chekwaa ego na ụgwọ nlekọta ahụike na ịmepụta ego maka ọrụ ọha na eze, ka akụkọ ahụ na-ekwu. Ọ gbakwụnyere na nleba anya n'usoro nke nnyonye anya ụlọ ọrụ ụtaba na-eme atụmatụ gọọmentị na-echebe ahụike ọha site n'igosipụta usoro ụlọ ọrụ ahụ, dị ka ikwubiga okwu ókè akụ na ụba ya, imebi eziokwu sayensị egosipụtara na ịmalite usoro iwu iji mee ka gọọmentị maaja.
«Mba nwere ike ichekwa ụmụ amaala ha nke ọma, gụnyere ụmụaka, site na ụlọ ọrụ ụtaba na ngwaahịa ya mgbe ha na-eji usoro nlekota ụtaba." na-ekwu Dr. Douglas Bettcher, Onye isi oche WHO nke Ngalaba Mgbochi Ọrịa na-adịghị agbasa (NCD).
«Ntinye aka nke ụlọ ọrụ ụtaba na amụma ọha bụ ihe mgbochi na-egbu egbu maka ahụike na ọganihu mmepe n'ọtụtụ mba", Dr. Bettcher na-akwa arịrị. "Mana site n'ịchịkwa na igbochi ihe omume ndị a, anyị nwere ike ịzọpụta ndụ ma kụọ mkpụrụ nke ọdịnihu ga-adigide maka mmadụ niile.»
