Kuyambira pamene adafika pamsika, ndudu yamagetsi yakhala ikukangana ndipo imadzutsa funso la malamulo oyenerera malinga ndi ndondomeko ya thanzi la anthu, makamaka ponena za chikoka chake pa kumwa fodya wamba.
Deta ya NSDUH (National Survey on Drug Use and Health) kuwonetsa kuti pakati pa 2002-2003 ndi 2012-2013 kusuta kwaposachedwa (chilengezo cha kusuta mwezi watha) kunatsika kuchokera ku 13,5% mpaka 6,5% mu 12-17 ndi 18- 25 zaka 42,1% à 32,8%. Pakati pa nthawiyi, mu 2007, ndudu yamagetsi inafika pamsika wa ku America, kutengera kutsekedwa kwa kunja mpaka 2010. Kenako msikawo unayamba ndi kuchuluka kwa malonda omwe anawonjezeka kanayi pakati pa 2010 ndi 2012.
Kuyambira March 2010, komabe, New Jersey inaletsa kugulitsa ndudu zamagetsi kwa ana; kuyambira pa 1 Januware 2014, mayiko 24 adatengera izi. Cholinga cha kafukufuku wofalitsidwa mu Journal of Health Economics chinali kufufuza zotsatira za malamulo a ndudu pa kusuta fodya pakati pa achinyamata a zaka zapakati pa 12 mpaka 17. Olembawo adagwiritsa ntchito deta yochokera ku NSDUH kuyerekeza kufalikira kwa kusuta kwa anthuwa ku US kumayiko omwe amaletsa kugulitsa ndudu za e-fodya kwa achichepere motsutsana ndi omwe ali ovomerezeka.
Kuponderezedwa kowoneka kopanda phindu
Zotsatira zimasonyeza kuti kuchepetsa mwayi wosuta ndudu zamagetsi kumachepetsa kuchepa kwa kusuta pakati pa achinyamata a zaka zapakati pa 12 ndi 17. M'mayiko omwe ali m'masitolo ogulitsa fodya, kusuta kwatsika ndi 2,4% pazaka ziwiri zilizonse, kutsika kokhako. 1,3% m'mayiko opondereza. Kusiyana uku kwa 0,9% akuimira kuwonjezeka kwa 70% kwa kusuta kwaposachedwa pakati pa achinyamata m'mayiko opondereza.
Ntchitoyi ikuwonetsa momwe kuletsa kugulitsa kwa e-fodya kwa ana kumakhudzira kusuta kwawo: kupezeka kwa achinyamata a ku America ku ndudu yamagetsi kumafulumizitsa kuchepa kwa kusuta kwawo, pamene kuletsa kwake kumalimbikitsa kusuta fodya.
Kupenda momwe kuletsa kugulitsa kwa e-fodya kwa ana kumakhudzira chiŵerengero cha achinyamata omwe amasuta kale kumasonyeza kuti timakhulupirira zotsatira za fodya pa fodya. Zotsatira zomwe zapezedwa pano zimathandizidwa ndi njira yolimba yochepetsera ziwerengero komanso kulemera kwa zinthu zomwe zimalimbikitsa kusuta. Koma phunziroli lilinso ndi malire angapo. Yoyamba ikukhudza kusonkhanitsa deta kuchokera ku NSDUH, yomwe imangotenga zaka ziwiri zokha ndipo sichipereka chidziwitso chokhudza kugwiritsa ntchito ndudu za e-fodya. Chachiwiri ndikuganizira " kusuta kwaposachedwapa popanda kufotokoza ngati ndi kuyesa kapena kuchita kawirikawiri. Potsirizira pake, msika wa ndudu zamagetsi udakali wosakhazikika komanso ukusintha ndipo zotsatirazi sizimawonetseratu zotsatira zake pamene mgwirizano ufikira. Komanso, phunziroli silikuyesa kuchuluka kwa ndudu zamagetsi, choncho silingathe kunena za kusintha kwa khalidweli kapena zotsatira zake za nthawi yaitali.
Mpaka pano, sizinaganizidwe kuti kuletsa kugulitsa ndudu zamagetsi kwa ana kungapangitse kusuta kwawo. Ngati, monga momwe deta yomwe ilipo ikusonyezera, ndudu zamagetsi sizimavulaza thanzi kusiyana ndi ndudu zachikhalidwe, izi zikhoza kukayikira. Chiwopsezo choyamba cha kusuta pafupipafupi ndi zaka 16, kuletsa kugulitsa ndudu za e-fodya kwa omwe ali pansi pa 16 kungakhale koyenera kusiyana ndi kuletsa kwa omwe ali pansi pa 18, malinga ndi zotsatira za kusuta kwa achinyamata.
Dr Maryvonne Pierre-Nicolas
gwero : Jim.fr
