Chaka chilichonse pa Meyi 31, World Health Organisation (WHO) ndi mabwenzi ambiri padziko lonse lapansi akukondwerera Tsiku Lopanda Fodya Padziko Lonse. Tsikuli ndi nthawi ya kampeni yapachaka yomwe cholinga chake ndi kudziwitsa anthu za "zowopsa komanso zakupha" za kusuta fodya kapena utsi wa anthu ena ndikulimbikitsa anthu kuti asiye " kusuta fodya mwanjira iliyonse ". Chaka chino, WHO ikuyang'ana tsiku lake fodya ndi thanzi la m'mapapo ".
UTHENGA WA M'MAWAWA UKULEMEKEZWA, Ndudu za E-FOTO KULIBE!
Zikuwonekeratu kuti e-fodya sidzakhalanso gawo lotsatira " tsiku la dziko lopanda fodya", koma tidabwe? Osati kwenikweni ! Choncho tiyeni tikambirane nkhani zimene zidzakambidwe.
Tsiku Lopanda Fodya Padziko Lonse la 2019 lidzayang'ana kwambiri pazovuta zambiri zomwe fodya akukumana nazo paumoyo wamapapo padziko lonse lapansi. Makamaka, pali khansa ya m'mapapo. " Utsi wa fodya ndi womwe umayambitsa khansa ya m'mapapo ndipo umayambitsa magawo awiri mwa atatu a anthu omwe amafa ndi matendawa padziko lonse lapansi, akukumbukira WHO. Kusuta dala kusuta fodya, kunyumba kapena kuntchito, kumawonjezera chiopsezo cha khansa ya m'mapapo. Kusiya kusuta kungachepetse chiopsezo cha khansa: zaka 10 pambuyo posiya, imachepa ndi theka poyerekeza ndi wosuta. ".
Pali, ndithudi, matenda aakulu kupuma. Kusuta ndi chomwe chimayambitsa matenda a chronic obstructive pulmonary disease (COPD) , mkhalidwe umene mafinya amadzaza m'mapapo kumabweretsa kutsokomola kowawa komanso kupuma movutikira kwambiri. Chiwopsezo chokhala ndi COPD chimakhala chachikulu makamaka kwa anthu omwe amayamba kusuta ali achichepere, chifukwa utsi wa fodya umachepetsa kwambiri kukula kwa mapapo. Fodya amakulitsanso mphumu. " Kusiya msanga kusuta ndiye njira yothandiza kwambiri yochepetsera kukula kwa COPD ndikuwongolera zizindikiro za mphumu. "akukumbukira WHO.
Zotsatira za moyo wonse nazonso. Kukhudzidwa kwa chiberekero ndi utsi wa fodya, kupyolera mu kusuta kwa amayi kapena kusuta fodya, nthawi zambiri kumapangitsa mwana kuchepetsa kukula kwa mapapo ndi kugwira ntchito kwa mapapo. Ana ang'onoang'ono omwe amasuta fodya ali pachiopsezo chowonjezeka cha mphumu, chibayo, bronchitis ndi matenda a m'munsi mwa kupuma, malinga ndi WHO. " Padziko lonse, ana pafupifupi 165 amamwalira asanakwanitse zaka zisanu chifukwa cha matenda obwera chifukwa cha kusuta fodya. Zotsatira zathanzi zimapitilirabe kulemera kwa omwe amakula, chifukwa kuchuluka kwa matenda am'munsi mwa kupuma kumawonjezera chiopsezo chokhala ndi COPD mwa akulu. ".
Bungwe la WHO silisiya chifuwa chachikulu cha TB… chomwe sichikhala bwino ndi kusuta fodya. " Chifuwa chachikulu cha TB chimayambitsa kuwonongeka kwa mapapu ndi kuchepa kwa ntchito ya m'mapapo, zomwe zimaipiraipira chifukwa chosuta fodya ", ikutsimikizira World Health Organisation. " Zigawo za utsi wa fodya zimatha kuyambitsa matenda a chifuwa chachikulu, omwe ndi pafupifupi gawo limodzi mwa magawo anayi a anthu omwe akukhudzidwa. Chifuwa chachikulu cha TB, chokulirakulira chifukwa cha kusuta fodya m'mapapo, kumawonjezera chiopsezo cha kulumala ndi kufa chifukwa cholephera kupuma. ".
Utsi wa fodya ndi mtundu woopsa kwambiri wa kuipitsa m'nyumba: uli ndi mankhwala oposa 7, 000 omwe amadziwika kuti amayambitsa khansa. Choncho zimathandiza kuti mpweya kuipitsa. Ngakhale kuti sichioneka komanso chosanunkhiza, imatha kukhala mumlengalenga kwa maola asanu ndikuyika omwe ali pachiwopsezo cha khansa ya m'mapapo, matenda osachiritsika a kupuma komanso kusagwira ntchito bwino m'mapapo.
ZOLINGA NDI CHIYANI PA TSIKU LINO LOpanda Fodya?
Njira yabwino kwambiri yochepetsera thanzi la m'mapapo ndiyo kuchepetsa kusuta komanso kusuta fodya, likutero bungwe la zaumoyo padziko lonse. " M'mayiko ena, zigawo zikuluzikulu za 
chiwerengero cha anthu, makamaka osuta, sadziwa zotsatira za kusuta kapena kusuta fodya m'mapapo. Ngakhale kuti pali zambiri zokhudzana ndi kuwonongeka kwa fodya m'mapapo, kuthekera kwa nkhondoyi kupititsa patsogolo thanzi la m'mapapo kukupitirizabe kuchepetsedwa. ". Kampeni ikufuna kudziwitsa anthu za zoopsa zomwe zimadza chifukwa cha kusuta komanso kukhudzidwa ndi utsi wa fodya ", ku "chidziwitso cha kuopsa kwa kusuta kwa thanzi la m'mapapo", ku " Kuchuluka kwa imfa padziko lonse lapansi ndi kudwala matenda a m'mapapo obwera chifukwa cha fodya, kuphatikiza matenda opumira komanso khansa ya m'mapapo » ; zatsopano zidzasindikizidwanso pa ulalo womwe ulipo pakati pa kusuta ndi kufa kwa chifuwa chachikulu ndi zotsatira za kusuta fodya kwa thanzi la m'mapapo m'magulu onse azaka.
Matenda a m'mapapo samangobwera chifukwa cha kusakhalapo kwa matenda, ikutero WHO. Utsi wa fodya uli ndi zotulukapo zazikulu pamlingo uwu kwa onse osuta ndi osasuta padziko lonse lapansi. Kuti akwaniritse zolinga za Sustainable Development Goals (SDG) zochepetsera ndi gawo limodzi mwa magawo atatu a anthu omwe amafa msanga ndi matenda osapatsirana pofika chaka cha 2030, kuwongolera fodya kuyenera kukhala kofunikira kwa maboma ndi madera padziko lonse lapansi, akukumbukira bungweli.
gwero : Seronet.info
