W galerii serwisu Lorientlejour.com“, specjalista od uzależnień i tytoniu z Uniwersytetu w Grenoble Alpes, rozwodził się nad sytuacją tych krajów, którym udało się powstrzymać ludność przed paleniem. Kilku krajom, takim jak Irlandia i Australia, czy narodowi takiemu jak Szkocja (Wielka Brytania), udało się odwieść swoich mieszkańców od palenia. Jak to zrobili?
NIEKTÓRYM KRAJOM UDAŁO SIĘ ZABEZPIECZĆ LUDZI PRZED PALENIEM
Kilku krajom, takim jak Irlandia i Australia, czy narodowi takiemu jak Szkocja (Wielka Brytania), udało się odwieść swoich mieszkańców od palenia. Jak to zrobili? Wdrażając cały wachlarz radykalnych środków, które są obecnie wzorem do naśladowania w walce z uzależnieniem od nikotyny.
Francja przejęła również jeden z tych środków, neutralną paczkę papierosów, obowiązującą od 1 stycznia. Ale Francja jest teraz pośrodku brodu. Jeśli nie działa jednocześnie na inne dźwignie, w szczególności poprzez narzucanie serii bardzo silnych podwyżek cen, bardzo prawdopodobne jest, że wyników… nie będzie.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) jeden na dwóch palaczy umrze z powodu palenia. Według badania opublikowanego 422 stycznia w czasopiśmie Tobacco Control, ekonomiczny koszt chorób związanych z paleniem tytoniu na świecie szacowany jest na 400 miliardy dolarów (około 4 miliardów euro). Zrozumiałe jest zatem, że już w 2003 roku WHO wezwała rządy do wspólnego przedyskutowania środków, które należy preferować w walce z tą plagą. Do tej pory 180 krajów ratyfikowało traktat ONZ w tej sprawie, Ramową konwencję o ograniczeniu użycia tytoniu.
Strategia przyjęta przez tę konwencję opiera się na zakazie reklamy wyrobów tytoniowych, podnoszeniu cen poprzez podatki, ochronie osób niepalących przed biernym paleniem, edukacji i informowaniu o zagrożeniach tytoniowych oraz pomocy w rzucaniu palenia.
ZWALCZANIE STRATEGII PRZEMYSŁU TYTONIOWEGO
W 2016 r. 7. Konferencja Stron konwencji (tj. Kraje, które ją ratyfikowały), COP7, wezwała również do zwalczania „strategii przemysłu tytoniowego, które podważają lub zakłócają kontrolę tytoniu”.
Wśród sygnatariuszy niektórzy wyróżnili się, dokonując wyczynu uczynienia palenia papierosów wśród młodzieży staromodnym i zniechęcenia do palenia zdecydowanej większości dorosłych. Irlandia na początek. Już w 2004 roku rząd Dublina wprowadził zakaz palenia w miejscach publicznych i zbiorowych. Jego prawo antynikotynowe jest uważane za jedno z najsurowszych, ponieważ zakaz dotyczy barów, pubów, restauracji, klubów, ale także miejscach pracy, budynkach użyteczności publicznej, pojazdach firmowych, ciężarówkach, taksówkach i furgonetkach. Ponadto rozciąga się na obwód znajdujący się w promieniu 3 metrów od tych miejsc. W pubach o poprawie jakości powietrza oraz funkcji układu oddechowego klientów i barmanów świadczą liczne badania, takie jak to przeprowadzone rok po wprowadzeniu zakazu, sprawozdanie irlandzkiego urzędu ds. Irlandzki Departament Zdrowia.
Egzekwowanie przepisów dotyczących kontroli tytoniu szybko zmniejszyło wskaźnik rozpowszechnienia palenia w tym kraju z 29% w 2004 r. do 18,6% w 2016 r., według irlandzkiego Departamentu Zdrowia. Dla porównania, wskaźnik ten tylko nieznacznie spadł we Francji, z 30% w 2004 r. do 28% w 2016 r. – według Francuskiego Obserwatorium ds. Narkotyków i Narkomanii (OFDT) również od 2014 r. jest stabilny. Kolejnym celem jest „Irlandia bez tytoniu” w 2025 roku, czyli mniej niż 5% palaczy w populacji.
Szkocja podążała dokładnie za Irlandią, głosując dwa lata po wprowadzeniu zakazu palenia w miejscach publicznych i komunalnych. Jego zastosowanie zmniejszyło wskaźnik rozpowszechnienia palenia w Szkotach z 26,5% w 2004 r. do 21% w 2016 r. W 2016 r. Szkocja poszła dalej, zakazując dorosłym palenia w samochodach w obecności nieletnich dzieci. Powinno to oszczędzić 60 000 dzieci rocznie zagrożeń związanych z biernym paleniem, powiedział poseł Jim Hume, z inicjatywy tekstu ustawy.
Kolejny mistrz w walce z tytoniem, Australia. Główny atut tego kraju? Wprowadzenie jednolitych opakowań papierosów w 2012 r. Wskaźnik rozpowszechnienia palenia, który był już umiarkowany, dalej spadał, z 16,1% w latach 2011-2012 do 14,7% w latach 2014-2015. Ten kraj zamierza teraz połączyć pakiet neutralny z roczną podwyżką podatków o 12,5% każdego roku przez 4 lata. Paczka papierosów, która obecnie kosztuje 16,8 euro, wzrośnie do… 27 euro w 2020 roku. Celem jest spadek poniżej 10% palaczy do 2018 roku.
Swoją ofensywną polityką antytytoniową kraje te prowokują reakcje producentów wyrobów tytoniowych. Producenci, określani jako Big Tobacco dla 5 największych (Imperial Tobacco, British American Tobacco, Philip Morris, Japan Tobacco International, China Tobacco), de facto podejmują kroki prawne przeciwko krajom przyjmującym np. jednolite opakowania. Pozywają za naruszenie własności intelektualnej i wolności handlu oraz ryzyko podrabiania, argumentując, że opakowania te są łatwiejsze do skopiowania. Tym samym Japan Tobacco International w 2015 roku złożyła w Irlandii skargę na neutralny pakiet. Decyzja nie została jeszcze wydana.
PHILIP MORRIS ODWOŁAŁ REKLAMACJĘ NA PAKIET NEUTRALNY
Na poziomie europejskim Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) odrzucił w dniu 4 maja 2016 r. odwołanie firm Philip Morris International i British American Tobacco przeciwko nowemu prawu europejskiemu generalizującemu pakiet neutralny. W Australii Philip Morris został zwolniony z podobnej skargi w grudniu 2015 r. przez Investment Arbitration Tribunal w związku z prawami własności intelektualnej. Nakazano mu wycofanie logo i rezygnację z karty graficznej swoich marek.
We Francji, gdzie jesteśmy? Francja po raz pierwszy grała na początku XXI wieku na wzroście cen, co spowodowało spadek sprzedaży tytoniu o około jedną trzecią. Jak zauważa profesor Gérard Dubois w Revue des Maladies Respiraires, gwałtowny wzrost cen tytoniu w 2000 r. (2003 % w styczniu, 8,3 % w październiku), a następnie w 18 r. (2004 % w styczniu) doprowadził w tym samym spadek rozpowszechnienia palenia o 8,5%, a liczba palaczy spadła z 12 mln do 15,3 mln.
Następnie znacznie bardziej umiarkowane wzrosty miały bardzo niewielki wpływ, jak pokazuje badanie opublikowane w 2013 r. przez epidemiologa Instytutu Gustave'a Roussy'ego, Catherine Hill. W tej kwestii sprawozdanie Trybunału Obrachunkowego z lutego 2016 r. jest jasne: „Należy wprowadzić silniejsze i bardziej ciągłe podwyżki cen. Trybunał Obrachunkowy zaleca zatem „wdrożenie polityki trwałego wzrostu cen w perspektywie długoterminowej poprzez wykorzystanie narzędzia podatkowego na poziomie wystarczającym do spowodowania skutecznego i trwałego ograniczenia konsumpcji”. Dokładnie to, co postanowiono w Australii.
We Francji wciąż jesteśmy daleko od celu. 20 lutego cena tytoniu do skręcania papierosów wzrosła średnio o 15%, czyli od 1 euro do 1,50 euro dodatkowo za opakowanie. Paczki papierosów nadal są sprzedawane za 6,50-7 euro, ponieważ producenci zrezygnowali z podwyżek cen pomimo podwyżek podatków. 10 marca zapadła decyzja o podwyżce cen tylko najtańszych papierosów, o 10 do 20 eurocentów za paczkę.
Sam neutralny pakiet raczej nie zmniejszy odsetka palaczy. Rzeczywiście, to połączenie kilku środków prowadzi do efektywności. Jeśli Francja ma nadzieję kiedyś służyć jako przykład dla innych krajów w zakresie kontroli tytoniu, będzie musiała czerpać inspirację z takich krajów jak Australia czy Irlandia i podjąć znacznie bardziej radykalne działania.
